Khi mới bắt đầu tham gia đầu tư, rất nhiều người vẫn chưa được trang bị kiến thức về thị trường chứng khoán Việt Nam. Vì vậy, bài viết này mình sẽ chia sẻ kinh nghiệm đầu tư chứng khoán cho người mới mà bạn nên biết!
1. Đọc tin tức thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán cũng giống với mọi thị trường tài chính khác, đều bị ảnh hưởng, biến động bởi rất nhiều yếu tố như: chính sách tiền tệ, lạm phát, chiến tranh,… Vì vậy, để đầu tư chứng khoán một cách hiệu quả, việc đầu tiên bạn cần làm là luôn quan tâm đến các tin tức thị trường. Vậy, bạn cần phải đọc những gì?
- Đọc tin tức chứng khoán cũ: nhiều người thường không để tâm đến những tin cũ và cho rằng nó không đem lại lợi ích gì. Tuy nhiên, trên thực tế, tin tức cũ lại cung cấp cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn nhiều so với hiện tại.
- Đọc các tin tức chứng khoán từ các nguồn chính thống: các trang báo lớn, uy tín sẽ đưa tin thị trường cùng với những phân tích một cách khách quan cho bạn.
- Theo dõi nhận định thị trường chứng khoán: các trang thông tin chứng khoán sẽ thường xuyên cập nhật tin tức liên quan đến giá cổ phiếu, đồng thời cũng sẽ dự đoán xu hướng của giá cổ phiếu đó. Bạn nên theo dõi những trang web này để nắm bắt được nhóm cổ phiếu nào đang có tiềm năng tăng trưởng theo một cách khách quan. Không nên quá tin tưởng tuyệt đối những nhận định này bởi đôi khi những dự đoán cũng sẽ không chắc chắn là chính xác.
2. Học phân tích cổ phiếu tiềm năng
Để lựa chọn của mình mang lại lợi nhuận, bạn cần phải học cách phân tích những mã cổ phiếu tiềm năng. Có thể dựa vào các tiêu chí sau để xem xét:
- Hệ số thanh toán hiện hành lớn hơn 1,5: chỉ số này càng cao thì khả năng thanh toán càng cao, đảm bảo rằng công ty đó luôn có năng lực.
- Tỷ lệ phân chia và thanh toán cổ tức: những công ty có tình hình kinh doanh tốt thường chia cổ tức đều đặn cho các cổ đông.
- Các tiêu chí khác như chỉ số P/E, P/B: là các tiêu chí liên quan đến tỷ số giá của lợi nhuận trên cổ phiếu và tỷ số cổ phiếu trên tài sản công ty.
Ngoài ra, bạn cũng cần phải tìm hiểu về những công cụ phục vụ cho việc dự báo cổ phiếu thông qua các chỉ báo và biểu đồ giá như:
- Các đường trung bình chuyển động (Moving Averages): đường trung bình động đơn giản (SMA), đường trung bình động lũy thừa (EMA) nhằm dự báo xu hướng, xác định các tín hiệu mua/bán cổ phiếu.
- Các dải Bollinger Bands (BB): xác định được mức biến động giá, giúp tăng hiệu quả trong việc dự đoán xu hướng.
- Chỉ báo khối lượng cân bằng (OBV): dự báo những thay đổi của giá cổ phiếu thông qua sự tăng, giảm khối lượng.
3. Chọn mã chứng khoán tốt để đầu tư
Có những cách để bạn lựa chọn như sau:
- Lựa chọn cổ phiếu của các công ty lớn: những mã cổ phiếu tốt thường tăng trưởng ổn định, doanh thu và lợi nhuận vượt trội. Những công ty này có nguồn vốn lớn, uy tín và thời gian hoạt động lâu năm.
- Chọn cổ phiếu của các công ty đã tìm hiểu: với những công ty đã biết từ trước, bạn sẽ an tâm hơn khi đầu tư cổ phiếu của công ty đó.
- Lựa chọn cổ phiếu theo ngành: mỗi một mã cổ phiếu sẽ thường thuộc một nhóm ngành. Bạn có thể tìm hiểu một số ngành ổn định, ít biến động hoặc một số ngành có tiềm năng phát triển mạnh để đầu tư. Tùy vào từng thời kì mà bạn có thể xem xét lựa chọn ngành biến động mạnh hoặc ít biến động. Ví dụ như thời kỳ ổn định, kinh tế tăng trưởng mạnh, bạn nên đầu tư vào các công ty liên quan đến bất động sản hoặc ngân hàng, còn trong trường hợp ngược lại, bạn nên chọn các công ty ổn định liên quan tới y tế hay giáo dục chẳng hạn.
4. Thời điểm nên mua và bán cổ phiếu
Giá cổ phiếu thường có những động tác mạnh mẽ ngay sau khi mở cửa phiên giao dịch. Những lý do có thể khác nhau, nhưng hai trong số những nguyên nhân phổ biến nhất của biến động giá tại thời điểm này bao gồm:
- Tin tức trong đêm: tin tức của công ty bị phá sản, giá của hàng hóa nào đó tăng/giảm sẽ ảnh hưởng tới mức giá cổ phiếu. Các lệnh của nhà đầu tư sẽ được giải quyết ngay tại giờ mở cửa phiên giao dịch.
- Tiêu đề buổi sáng: các tiêu đề mới trước giờ mở phiên có thể thúc đẩy nhiều giao dịch với các hiệu ứng tương tự.
Ngoài ra, Warren Buffett cũng có câu:
Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và tham lam khi người khác sợ hãi!
Câu nói này được cắt ra làm 2 nghĩa:
- Hãy sợ hãi khi: thị trường có quá nhiều người bình thường nhưng ra vẻ mình là những “chuyên gia” thảo luận sôi nổi và đưa ra lời khuyên về chứng khoán thì lúc đó nhà đầu tư nên “exit”. Bởi vì có thể hiểu đơn giản đầu tư chứng khoán là đang đổ tiền vốn vào các doanh nghiệp để phát triển hoạt động kinh doanh – sản xuất, không có chuyện kinh tế sẽ tăng trưởng nhờ vào việc chuyển tiền từ người này sang người khác được. Mà khi thị trường chứng khoán có dấu hiệu tăng trưởng bất thường không liên quan đến các hoạt động kinh doanh – sản xuất thì có nghĩa là đang có dấu hiệu của hành vi “lùa gà”. Và cho đến khi “cơn sốt” hạ nhiệt, cổ phiếu về đúng với giá trị thực của nó thì những đối tượng “đu đỉnh” sẽ bị thua lỗ.
- Hãy tham lam khi: thị trường có dấu hiệu “run sợ”, nhà đầu tư đồng loạt bán tháo cổ phiếu. Điều này có thể do thị trường “downtrend” hoặc do có người tung tin đồn thất thiệt. Nhìn chung, đây là những lúc rất thích hợp nhất để sở hữu cổ phiếu có giá thấp hơn giá trị thực của chúng.
a. Thời điểm mua
Đầu tiên bạn cần chọn thời điểm mua thích hợp, đừng đầu tư khi nền kinh tế đang có dấu hiệu đi xuống, lạm phát tăng cao để tránh tình trạng thị trường không thể thanh khoản. Hoặc nếu trong trường hợp không ổn định, bạn hãy lựa chọn những doanh nghiệp có nền tảng vững chắc và có thể phát triển trở lại trong thời gian tiếp theo. Giá cổ phiếu lúc này sẽ thấp hơn giá trị thực và sẽ vượt mức nếu nền kinh tế tăng trưởng.
Thời điểm tốt nhất để mua là khi giá cổ phiếu của một công ty nhất định ở mức thấp. Với việc mua với giá thấp an toàn hơn đáng kể so với việc mua với giá cao. Bởi vì nếu mua cổ phiếu tại thời điểm giá cao, trong tương lai có thể giá trị của mã đó sẽ giảm và cuối cùng bạn lại phải bán cắt lỗ. Khi mua cổ phiếu ở mức giá thấp, chúng có thể tiếp tục giảm nữa nhưng cơ hội tăng trưởng trợ lại là rất cao, lúc đó bạn sẽ chốt lời.
Mặc dù có những thời điểm tốt để mua cổ phiếu, hầu hết các nhà đầu tư vẫn sẽ tuân thủ theo một chiến lược mua mà họ đã đề ra trước đó. Họ sẽ kiểm tra bằng các đường trung bình chuyển động (MA), cho biết phạm vi giá cổ phiếu. Khi nắm được đâu là mức cao nhất từng tăng và mức thấp nhất từng giảm giúp đưa ra quyết định tốt hơn.
Đối với những người mới “chơi” lần đầu, còn thiếu kinh nghiệm chưa xác định được thời điểm mua. Lời khuyên cho bạn đó là hãy liên hệ với một cố vấn tài chính hoặc một người am hiểu về chứng khoán, họ sẽ giúp đưa ra quyết định sáng suốt hơn khi giao dịch.
b. Thời điểm bán
Bạn luôn cần chọn đúng thời điểm bán để có thể tối đa hóa lợi nhuận. Đầu tư chứng khoán là cả một quá trình chờ đợi, nếu bỏ lỡ thời điểm bán chốt lời thì có thể sẽ thời điểm đó sẽ không bao giờ đến nữa. Để giúp cho việc đưa ra quyết định tốt hơn, bạn nên bán cổ phiếu của mình khi:
- Quyết định mua ban đầu là một sai lầm.
- Đã đạt được mục tiêu về giá của mình.
- Doanh nghiệp có những tin tức xấu trong một thời gian dài hoặc có những dấu hiệu phá sản.
- Giá cổ phiếu đạt tới mức cao so với giá trị thực của nó.
- Thị trường chứng khoán chao đảo, có dấu hiệu đi xuống, giá cổ phiếu giảm sút.
- Không còn sự hài lòng với danh mục cổ phiếu hiện tại.
- Tài chính bạn đang gặp vấn đề, cần tiền để trang trải cuộc sống.
5. Giữ vững tâm lý khi đầu tư chứng khoán
Thị trường chứng khoán biến động và rủi ro rất cao. Khi tham gia đầu tư, tâm lý sợ thua lỗ, đắn đo quá mức, sợ mình sẽ mắc sai lầm, tâm lý ảo tưởng, những suy nghĩ vượt ra khả năng thực tế, mơ mộng hão huyền đều là những trạng thái nằm ở rất nhiều người tham gia thị trường chứng khoán. Đối với những người mới bắt đầu, thiếu kinh nghiệm đầu tư cổ phiếu sẽ rất dễ rơi vào stress, căng thẳng, đôi khi không đủ tỉnh táo và lý trí để đưa ra các quyết định đúng đắn, ứng biến kịp thời trước sự biến động của thị trường. Vì vậy bạn luôn phải giữ cho đầu óc tỉnh tảo, cập nhật thông tin liên tục, đa dạng hóa danh mục đầu tư để tránh các bẫy tâm lý chứng khoán.
6. Chọn phương pháp đầu tư chứng khoán phù hợp
Tùy vào khả năng tài chính cũng như chiến lược của bản thân mà bạn có thể lựa chọn các phương pháp đầu tư chứng khoán phù hợp cho chính mình:
- Đầu tư chứng khoán ngắn hạn: hay còn được gọi là đầu tư chứng khoán “lướt sóng”, thời gian chỉ từ 3 – 12 tháng. Thông thường, các khoản đầu tư này là tài sản chất lượng tốt và có tính thanh khoản cao. Khi giá cả tăng thì nhà đầu tư sẽ bán ngay để thu lại lợi nhuận nhanh chóng để tiếp tục tái đầu tư.
- Ưu điểm:
- Đầu tư ngắn hạn cung cấp sự linh hoạt cho nhà đầu tư vì họ có thể bán bất cứ lúc nào.
- Các nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận đáng kể trong một khoảng thời gian rất ngắn.
- Nó ít rủi ro hơn vì tiền đầu tư cho mỗi giao dịch thấp hơn đáng kể.
- Nhược điểm:
- Đầu tư ngắn hạn sẽ có phí giao dịch cao hơn do số lượng và khối lượng giao dịch lớn.
- Các nhà đầu tư phải liên tục theo dõi chặt chẽ các chuyển động giá và xác định các thời điểm mua hoặc bán.
- Ưu điểm:
- Đầu tư chứng khoán dài hạn: là đầu tư trong thời gian dài thường từ 3 năm trở lên.
- Ưu điểm:
- Bạn không cần phải liên tục kiểm tra giá của cổ phiếu.
- Đầu tư dài hạn không lo phát sinh nhiều phí giao dịch.
- Tiết kiệm thời gian, bạn hoàn toàn có thể làm các công việc kiếm tiền khác.
- Nhược điểm:
- Bạn phải giữ cổ phiếu trong một khoảng thời gian dài và đó không phải là một cách để kiếm tiền nhanh chóng.
- Bạn cần rất kiên nhẫn để thấy giá trị cổ phiếu tăng lên khi đầu tư trong một thời gian dài.
- Ưu điểm:
7. Đọc sách đầu tư chứng khoán
Những cuốn sách về chứng khoán là kinh nghiệm mà đã được các nhà đầu tư thiên tài đúc kết được, nó sẽ giúp cho bạn mở mang kiến thức, tạo lập lối tư duy. Hiện nay có đến hàng trăm quyển sách hay về đầu tư chứng khoán, bạn có thể tham khảo một số quyển sách sau đã được đánh giá khá cao sau:
- Cách thức kinh doanh và đầu cơ cổ phiếu – Jesse Lauriston Livermore
- Phương pháp đầu tư Warren Buffett – Warren Buffett
- Nhà đầu tư thông minh – Benjamin Graham
- Cách kiếm tiền từ chứng khoán – William J. O’Neil
- Giao dịch lớn – Peter Phạm, v.v…
8. Học theo triết lý của những nhà đầu tư thiên tài
Đôi khi nhà đầu tư sẽ cảm thấy mệt mỏi vì giá cổ phiếu liên tục giảm, có những lúc muốn buông bỏ. Vì vây, nếu có rơi vào trường hợp này thì hãy đọc những câu chuyện của các nhà đầu tư thành công, điều này sẽ giúp bạn có thêm động lực và niềm tin vào việc đầu tư. Ngoài ra, bạn có thể học hỏi thêm được các quan điểm và lối suy nghĩ khác biệt của họ.
Ngoài ra còn có rất nhiều triết lý của những nhà đầu tư thiên tài khác như: Benjamin Graham, Charlie Munger, Philip Athur Fisher, .v.v…
9. Không nên nghe hoàn toàn theo số đông
Như một quy luật chung, sẽ là ngốc nghếch nếu hành động theo người khác, vì chắc chắn đang có quá nhiều người hành động giống nhau.
– William Stanley Jevons –
Trong đầu tư chứng khoán, điều dễ dẫn đến thất bại nhất cho nhà đầu tư chính là hành động theo số đông. Khi đám đông tán thành một ý tưởng, họ thường bị cảm xúc chung làm cho chệch hướng. Và lĩnh vực đầu tư không phải là sân chơi cho những người đi theo cảm xúc.
Cũng chính tâm lý đám đông là một trong các yếu tố tác động vào sự tăng/giảm giá của cổ phiếu trên thị trường. Đây là một yếu điểm của nhiều nhà đầu tư mới và là cơ hội cho những kẻ xấu muốn gây nhiễu, thao túng thị trường chứng khoán để trục lợi.
Như vậy, nhà đầu tư chứng khoán cần tỉnh táo, độc lập trong tư duy và hành động để không trở thành con mồi của cái bẫy tâm lý đám đông.
10. Hiểu rõ những gì mình đang đầu tư
Tỷ phú Warren Buffett có câu:
Không biết thì đừng bỏ tiền vào!
Những nhà đầu tư thành công thường dành ra một quãng thời gian rất là dài để nghiên cứu công ty mà mình có ý định xuống tiền. Quá trình nghiên cứu đầu tư này có thể mất đến hàng năm trời. Việc hiểu rõ mô hình kinh doanh, tiềm năng thị trường, sản phẩm công ty đang xây dựng và tài năng của đội ngũ vận hành giúp cho nhà đầu tư nắm bắt được cổ phiếu của mình có cơ hội thành công hay không thay vì phó thác vào sự may rủi như đang đánh bạc.
11. Phân bổ danh mục đầu tư
Thông thường, “lợi nhuận càng lớn, rủi ro càng cao” trừ một số trường hợp hiếm gặp hơn. Có rất nhiều người chỉ tập trung đầu tư vào những loại cổ phiếu có rủi ro cao, đổi lại thì lợi nhuân thu được sẽ lớn. Ngược lại, cũng có những người chỉ muốn đầu tư an toàn, đổi lại lợi nhuận sẽ thấp hơn. Một lời khuyên dành cho các nhà đầu tư là hãy phân bổ vốn đầu tư thành nhiều phần cho cả rủi ro thấp và rủi ro cao. Việc này giúp cho nhà đầu tư không bị “say máu” đầu tư quá trớn làm thâm hụt những khoản đầu tư khác, hoặc quá an toàn không mạo hiểm để rồi khiến cho việc đầu tư đem lại thành quả chả đáng bao nhiêu.
Xem thêm:
Bài viết này, mình đã chia sẻ 11 kinh nghiệm cho người mới chơi chứng khoán. Để đầu tư chứng khoán thành công, ngoài học hỏi thêm kiến thức, bạn còn cần thêm kinh nghiệm và một chiến lược đúng đắn. Chúc bạn luôn thành công!
Tác giả: Nguyễn Công Phúc
