Rất nhiều nhà đầu tư kể cả là người mới hoặc chơi lâu năm cũng chưa chắc đã hiểu hết về chứng khoán. Vì vậy, bài viết này chia sẻ về việc lưu ký chứng khoán mà các nhà đầu tư nên biết!
Lưu ký chứng khoán là gì?
Theo mục 34 Điều 4 của Luật Chứng khoán năm 2019 số 54/2019/QH14:
Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến chứng khoán lưu ký.
Việc lưu ký chứng khoán giúp chuyển giao và ghi nhận quyền sở hữu chứng khoán cho nhà đầu tư do Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) thực hiện. Trung tâm lưu ký chứng khoán có trách nhiệm quản lý, đảm bảo các quyền và lợi ích của khách hàng đối với chứng khoán đã lưu ký.
Lưu ký chứng khoán để làm gì?
Nhà đầu tư luôn cần phải thực hiện nhiều giao dịch khác nhau trong ngày. Vậy, tại sao phải lưu ký chứng khoán?
- Việc lưu ký chứng khoán là điều bắt buộc phải làm để chứng khoán có thể được giao dịch trên thị trường thông qua Sở giao dịch.
- Lưu ký chứng khoán giúp tiết kiệm chi phí in ấn các chứng chỉ và phí bảo quản, cất giữ.
- Giảm thiểu tình trạng hư hỏng, thất lặc hoặc mất cắp chứng khoán.
- Giao dịch nhanh chóng, không thông qua thủ tục rườm rà.
Các hình thức lưu ký chứng khoán
Căn cứ theo quyền hạn và trách nhiệm của tổ chức lưu ký trong việc thực hiện các nghiệp vụ liên quan đến chứng khoán, lưu ký chứng khoán có các dạng sau:
- Lưu ký chứng khoán (mở): Các tổ chức được lưu ký chứng khoán mở không chỉ chịu trách nhiệm bảo quản mà còn thực hiện chức năng điều hành chứng khoán theo sự ủy thác của khách hàng.
- Lưu ký chứng khoán “đóng“: Là hình thức lưu ký kín, nhà đầu tư sẽ thuê két an toàn của ngân hàng nhằm lưu giữ và bảo quản chứng khoán của mình.
Chứng khoán đã lưu ký & chưa lưu ký
Chứng khoán đã lưu ký khác với chứng khoán chưa lưu ký, cụ thể:
- Chứng khoán đã lưu ký: Là những chứng khoán tồn tại dưới dạng dữ liệu điện tử trên hệ thống và được tích hợp vào tài khoản của các nhà đầu tư. Quy trình chuyển hoặc rút chứng khoán đã lưu ký nhanh chóng, tiết kiệm thời gian.
- Chứng khoán chưa lưu ký: Là những chứng khoán đòi hỏi nhà đầu tư nếu muốn sở hữu sẽ phải giao dịch trực tiếp với tổ chức phát hành. Chứng khoán chưa lưu ký thường được phát hành bởi các công ty cổ phần chưa đạt đến mức đại chúng và không đăng ký lưu ký tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam. Nếu muốn giao dịch chứng khoán chưa lưu ký, nhà đầu tư phải tự tìm kiếm người có nhu cầu và trao đổi không thông qua các sàn giao dịch chứng khoán.
Hệ thống lưu ký chứng khoán
Chứng khoán sẽ được lưu giữ trên hệ thống của Trung tâm lưu ký và ghi nhận vào tài khoản đứng tên của khách hàng. Hệ thống lưu ký cho phép các giao dịch được thực hiện mà không cần phải trao tay tờ chứng chỉ chứng khoán.
Hệ thống lưu ký chứng khoán bao gồm Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) và các thành viên lưu ký. Trong đó, thành viên lưu ký là các ngân hàng thường mại hoặc các công ty chứng khoán được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp phép hoạt động lưu ký.
Quy định về lưu ký chứng khoán
Điều kiện đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán của các tổ chức theo Điều 57 của Luật Chứng khoán năm 2019 số 54/2019/QH14 như sau:
1. Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Có Giấy phép thành lập và hoạt động tại Việt Nam, trong đó có hoạt động lưu ký chứng khoán;
b) Đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định của pháp luật về ngân hàng, hoạt động kinh doanh có lãi trong năm gần nhất;
c) Có địa điểm, trang bị, thiết bị phục vụ hoạt động lưu ký, thanh toán giao dịch chứng khoán.
2. Công ty chứng khoán được đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán khi được cấp phép thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán.
Thời gian hiệu lực của việc lưu ký chứng khoán là kể từ thời điểm Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán.
Trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán, công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải làm thủ tục đăng ký thành viên lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam và tiến hành hoạt động lưu ký chứng khoán.
Trên đây là tổng hợp những thông tin cần thiết về lưu ký chứng khoán. Hy vọng bài viết này sẽ giúp cho các nhà đầu tư có thêm hiểu biết về thị trường chứng khoán. Chúc bạn thành công!
Tác giả: Nguyễn Công Phúc & Phan Khánh Linh
